Rửa Hận Nam Quan

( kịch thơ 6 hồi )

Ðể ghi nhớ tội bán nước cầu vinh của Ðảng CSVN đã cắt đất ở vùng biên giới Hoa Việt và vùng biển trong Vịnh Bắc Việt dâng quan thầy Trung Cộng vào những năm cuối của thế kỷ 20 vừa qua!

  Hồ Công Tâm & Ðường Sơn

Mở trang Ðại Cáo Bình Ngô

Bút thơm tự thuở dựng cờ Chí Linh

Cổ nhân thướng mã trị bình

Thập niên binh hỏa tri tình Lũng Nhai

Hồ Công Tâm

Hồ Công Tâm

Hồ Công Tâm

Ðường Sơn

( 2- 21- 02 )

* Khi ở Ðông Quan, Nguyễn Trãi làm thất vọng Thị Lộ, vì đã không đáp lời mời của Ðặng Dung tham gia phục Trần cùng với Trùng Quang Ðệ Nguyễn Trãi giải thích rằng mình do dự phù Trần vì e dựng lại chế độ vương hầu phong kiến mà nhà Hồ (Quí Ly) đã muốn cải cách. Nguyễn Trãi cho Thị Lộ hay mình đã ngầm liên lạc với hào kiệt ở Lam Sơn cùng toàn dân khởi nghĩa cho một thời đại mới\

Ðường Sơn

(1) Ðồng Quan là một trong 6 cửa ải ở Lạng Sơn, nguy hiểm bậc nhất, Tầu thiệt mạng ở đây nhiều nên gọi là Quỷ Môn Quan. Ông Phan Thanh Giản đi sư Tầu có tả ải này như sau:

Buổi sứ trình đêm mưa dậm tuyếtBạn cố tri minh nguyệt quan sanRạng ngày tới ải Ðồng QuanTiếng xưa thập khứ nhất hoàn là đây!Nguyễn Trãi ẩn núp dõi theo cha khắp các ải, sau gặp tại Nam Quan.

(2) Nguyễn Trãi là cháu ngoại Băng Hồ Tướng Công, Tư Ðồ Trần Nguyên Ðán. Ðán có công dẹp Dương Nhật Lễ, tôn tướng quốc Phủ lên làm vua là Nghệ Tông. Ðán kết thông gia với Hồ Quý Ly, sau Ðán cáo quan về ở ẩn tại Côn Sơn, gả con gái cho Nguyễn Phi Khanh trong hàng dân dạ Nuôi Nguyễn Phi Khanh ăn học đậu Thái Học Sinh, nhưng Nghệ Tông ghét dân dã mà với cao nên không dùng. Sau Hồ Quí Ly cướp ngôi, vời Khanh ra làm Hàn Lâm Học Sị Cháu nội Trần Nguyên Ðán là Trần Nguyên Hãn, anh em cô cậu với Nguyễn Trãi, có tài nuôi chim đưa thư và giỏi binh cơ nhưng không muốn giúp Giản Ðịnh Vương Trần Quĩ (con thứ Trần Nghệ Tông khởi nghĩa ở Ninh Bình). Nguyễn Trãi tìm được minh chủ Lê Lợi, anh hùng áo vải dân dã nên rủ Trần Nguyên Hãn ra làm võ tướng cùng giúp cuộc khởi nghĩa\. Trần Nguyên Hãn sau cũng được phong chức Tư Ðồ, đã quyết thắng nhiều trận quan trọng, như trận chiếm thành Xương Giang. Hãn sau bị dèm pha và bị Lê Thái Tổ nghi kỵ mà sát hại\. Trên đây là hai anh em đối thoại bàn việc.

Ðường Sơn

Ðường Sơn

(1) Lê Lai khoác áo hoàng bào theo gương Kỷ Tín cứu Hán Cao Tổ để Lê Lợi thoát khỏi vòng vây của giặc ở Chí Linh.(2) Trung Lệnh là chức vụ Trung Thư Lệnh của Nguyễn Trãi\. Lúc này đã thoát khỏi Chí Linh về đến Lư Sơn thanh thế to lớn, hai ông tính kế đánh Nghệ An, Lợi mới xưng Vương để dân theo giúp.

Ðường Sơn

(1) Ở Lư Sơn thanh thế mạnh lên nhiều, Lê Lợi báo cho Trần Trí là không chấp nhận tạm ước đình chiến nữa và cứ vây thành Nghệ An.

5 . Nguyễn Trãi bao vây Ðông Quan, trình kế đả viện ở Chi Lăng. Lê Lợi phái Nguyễn Trãi vào thành gặp Vương Thông bàn kế nghị hòa\.

Ðường Sơn

Ðường Sơn

Hồ Công Tâm

  Hồ Công Tâm & Ðường Sơn

( February, 2002 )

( Màn hạ )

Ðường Sơn

( California, Feb. 26th 2002 )

Ghi Chú của Ðường Sơn

Ðộc giả giàu kiến thức về văn học nghệ thuật hiện đại xin tham chiếu Kịch Thơ của Trúc Ðường với các vai Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Lộ, Yến Nhi, Trần Nguyên Bồi, Ðặng Dung, Lê Lợi, Trần Nguyên Hãn để hiểu rõ cấu trúc thời điểm và san định tuổi tác các nhân vật và các vai hư cấu\. Nguyễn Trãi khoảng 24 tuổi thì Thị Lộ được đóng vai làm liên lạc viên cho thầy trong vai một cô học trò nhỏ ở Ðông Quan.

* Vấn đề tương quan tuổi tác giữa Thị Lộ và Nguyễn Trãi

Trong vở kịch thơ Nguyễn Trãi của Trúc Ðường (Tốt nghiệp Ðại Học Tổng Hợp Hà Nội) nói trên thì Thị Lộ là một cô gái liên lạc. Trong vở kịch đó có vai Ðặng Dung cũng lén vào Ðông Quan giả dạng người đi buôn vào trao kiếm cho Nguyễn Trãi, nhưng Nguyễn Trãi chối từ giúp khôi phục nhà Trần.Ðường Sơn viết hồi 2 kịch Rửa Hận Nam Quan dựa trên căn bản sử và tác phẩm văn học đã được xuất bản đọ Và Ðường Sơn cho tuổi của Thị Lộ lúc đó là 12 tuổi khi đối đáp với Nguyễn Trãi, không phải là diễn tả nỗi thất vọng của người tình, mà là của người cùng chung lý tưởng phục quốc.

Bây giờ xét về thời gian trong chính sử:

Nguyễn Phi Khanh bị giải qua Tầu khoảng năm 1408. Nhà Hậu Trần mất năm 1413 sau khi Trần Trùng Quang bị bắt và tự vận.

Ðặng Dung ngán ngẩm làm bài Thuật Hoài  "Thế sự du du nại lão hà " sau đọ Lê Lợi chính thức ra mặt kháng chiến vào năm 1418. Lê Lợi đuổi được quân Minh khỏi bờ cõi năm 1428, lên ngôi vua\.

Nguyễn Trãi và Thị Lộ chết trong vụ án Lệ Chi Viên năm 1442.

Cho rằng khi cha bị giải đi Nguyễn Trãi khoảng 20 tuổi\. Khi Ðặng Dung đưa tin xin hỗ trợ thì Trãi đã 24 tức là năm 1412, bốn năm sau khi từ biệt cha ở Nam Quan. Khi Lê Lợi chính thức ra quân năm 1418, Nguyễn Trãi có thể đã tròm trèm 30 tuổi rồi\.

Khi Thị Lộ làm liên lạc viên cho Trãi thì cô là một học trò khoảng 12 tuổi lúc mà Ðặng Dung liên lạc năm 1412, chưa phải là người yêu gì cả của Nguyễn Trãi\. Bài thơ nổi tiếng "Ả ở Nơi Ðâu Bán Chiếu Gon" coi như là bản mật mã nhắn tin cho nhau qua mặt quân Minh làm sau thời gian này vài năm, khi Thị Lộ tuổi đã "trăng tròn lẻ". Vở kịch Rửa Hận Nam Quan Ðường Sơn giả thiết cho rằng Trãi hơn Thị Lộ một giáp 12 tuổi . Hai người đối đáp không có ý trai gái gì ngoài lòng yêu nước.

Vậy trong vở kịch này ta tạm cho Thị Lộ sinh năm 1400.

Khi khởi nghiã thành công 1428 sau 10 năm bình định, thì Trãi khoảng 40 tuổi\. Thị Lộ là 28 tuổi\. Khi Trãi bị hãm hại năm

1442 thì ông khoảng 54 tuổi và Thị Lộ 42 tuổi\.

Vua Thái Tôn có thể mê Thị Lộ già hơn mình 22 tuổi không ?

Nếu Thị Lộ được vở kịch cho trẻ lại 10 tuổi ở khoảng bà 32 tuổi thì hợp nhân tình hơn. Tuy nhiên như thế lại làm mất vai Thị Lộ ở thời điểm dứt nhà Hậu Trần. Cái đó phải hỏi Nguyễn Trãi có yêu Thị Lộ dù ông già hơn 22 tuổi hay không. Chắc không trở ngại\. Tình yêu không biên giới nhất là khi có sự ngưỡng mộ tài năng trong đó nữa\.

Do đó Thị Lộ có mặt cùng với Nguyễn Trãi sớm trong thời tiền khởi nghiã cũng có thể có chứ không phải cần ép già đôn tuổi Thị Lộ hơn lên tới 50 tuổi\. Nếu Thị Lộ trẻ hơn 50 tuổi chẳng lẽ Thái Tôn mê một người chưa sanh ra đời, vì ông vua này mất ở tuổi 20 mà thủ phạm nghi can là Thị Lộ làm vua đắm đuối\. Vậy đáng tin hơn là chuyện vua Thái Tôn yêu bà Thị Lộ, người được vời vào cung dạy học cho cung nữ chứ không phải vào làm phi tần ở tuổi 42, mà đã bị cho rằng "đôn lên tới 50 tuổi" hơn là chuyện bà Thị Lộ trẻ hơn 50  tuổi, chưa ra đời mà vua Thái Tôn đã chết mê chết mệt. Chánh sử lúc đó đã có Thị Lộ trong vụ Lệ Chi Viên rành rành. Vậy bà không thể trẻ hơn 50 tuổi như sự võ đoán đuợc. Vở kịch Rửa Hận Nam Quan nhiều lắm đôn tuổi Thị Lộ lên độ 10 tuổi, và đã thụt tuổi Nguyễn Trãi xuống khoảng 6 tuổi, đó là câu kết luận khách quan để tạo các vai hư cấu trong kịch, chứ không thể nào bị ép già 50 năm như nhận xét không trên căn bản tiêu mốc lịch sử và thiếu thận trọng nghiêm túc khi phê phán.   Dĩ nhiên về tuổi tác chính xác của Nguyễn Trãi đã có những sử liệu minh xác (Ông sinh vào khoảng 1382). Trên đây chỉ là phép ước đoán khi cấu tạo những nhân vật cho phù hợp thời  đại\. Những người viết kịch có căn bản về sử đã nghiên cứu vấn đề này rồi\. (Ví dụ như tác giả Trúc Ðường dẫn thượng).

Chắc chắn Thị Lộ không thể trẻ hơn 50 tức là sinh ra vào năm 1350, điều võ đoán này sẽ đảo lộn lịch sử và Trãi với các vai khác trong vở kịch cũng như trong thật sự lịch sử không bao giờ gập nhau được, như trong vụ án Lệ Chi Viên, mà sử liệu đã xác nhận.

  Hồ Công Tâm & Ðường Sơn

 (2-26-02)